Có bao giờ đứng trước một cơ hội ngàn vàng để ta có được điều mình muốn cách hợp pháp mà ta vẫn cảm thấy trong lòng một nỗi sợ hãi nào đó trào dâng? Có bao giờ đặt mình trong một hoàn cảnh mà mọi thứ quá thuận lợi để ta chiếm đoạt điều ta muốn cách hợp lý và hợp pháp mà vẫn cứ canh cánh lòng dặn lòng trong sợ hãi không? Và cuộc sống còn rất nhiều cơ hội cả hợp lý lẫn vô lý, cả hợp pháp lẫn phạm pháp, cả hợp đạo lý lẫn không hợp đạo lý… khiến lòng ta bồi hồi lo lắng, hoảng sợ khi ra quyết định cho một việc mình muốn đạt tới trong một hoàn cảnh nào đó. Một bên là muốn đạt cho được và một bên là sợ có chuyện gì đó xảy ra, vì cơ hội dẫu sao cũng luôn đi kèm với hiểm hoạ.
Theo dõi báo đài ta thấy trong lãnh vực làm giàu là nơi qui tụ nhiều nhất cái song đối này. Ai cũng muốn mình giàu lên một cách nhanh chóng và hợp pháp hết, song éo le thay kiểu gì cũng xảy ra phạm pháp trong tiến trình tiến lên đỉnh núi cao của sự giàu có. Một nhân viên môi giới chứng khoán nhìn thấy khách hàng của mình tiền vào như nước sau nhiều quả hời và thắng đậm nên đành sinh lòng tham cũng muốn được như các đại gia khách hàng của mình, nên dốc hết sức lực và cả tài chính dành dụm bấy lâu nay để lướt sóng cùng mọi người, và kết quả là những ngày vò đầu bứt tóc, miệng nói những điều mông lung và xa xăm, có hành vi khó hiểu và không thực… Thắng thì vui lắm trong lòng, song bên cạnh lại xuất hiện nỗi sợ hãi: sợ mua hớ, sợ bán hớ, sợ thị trường đi xuống mà chưa kịp bán thì ôm sô… Cũng thế, bên môi giới vàng cũng không thoát khỏi cái ải hấp dẫn này mà vì thế nhiều nhân viên và cả giám đốc đã phải hầu toà vì lòng tham đã thắng và nỗi sợ điều phải đến cũng đã đến.
Biểu hiện của lòng tham là ta sẽ chẳng bao giờ biết dừng và thấy đủ, nhưng ngược lại luôn luôn cảm thấy thiếu thiếu và muốn có thêm. Trong trái tim của người có lòng tham luôn luôn bùng cháy một ngọn lửa khao khát được thêm và có thêm. Bên cạnh cái ngọn lửa của sự muốn thêm thì lại tồn tại một thế lực có sức mạnh không kém là nỗi sợ hãi, sợ bị pháp luật sờ gáy, sợ bị bại lộ, sợ chết, sợ thua lỗ, sợ mất mát, sợ con cái và người thân trục lợi.. thế nên lòng tham như ngọn lửa cháy cách mãnh liệt thì nỗi sợ như những cơn sóng thần ập đến hầu cuốn phăng tất cả cái tham của người ấy ra đại dương mênh mông nhằm thanh tẩy tất cả nên sạch trong.
Trong thời gian vừa qua, chúng ta nghe đó đây trên báo đài đưa tin những vụ cướp tiệm vàng vô cùng dã man và ngoạn mục. Chỉ vì một chút lòng tham mà một Lê Văn Luyện đã giết hại cả một gia đình cách dã tâm để lại cho xã hội biết bao căm phẫn lẫn sợ hãi. Cái lòng tham đã lấp đầy tâm trí của kẻ tham để rồi nỗi sợ dù có lớn thế nào cũng không hãm được hành vi dã man nơi chàng thanh niên này. Vậy đó mà anh Lê Văn Luyện không những không trở thành nỗi khiếp sợ và là một trường hợp cụ thể để các bạn trẻ nhìn vào đó mà tránh, song các bạn lại còn tỏ lòng yêu mến và ngưỡng mộ như thể Lê Văn Tám với ngọn đuốc sống thuở xưa. Nhiều bạn trẻ còn dám thề non hẹn biển đợi chờ ngày anh Luyện ra tù để được kết thân thậm chí thành thân với người hùng của lòng tham này. Nếu thế hệ trẻ cứ sùng mộ điều chẳng lành theo đà này thì xã hội một ngày kia sẻ tràn ngập làn sóng của sự tham, và khi biển tham đã đầy thì xã hội ắt sẽ có nhiều bạo loạn diễn ra.
Lòng tham luôn gắn liền với tội ác và sự sợ hãi. Nhiều gia đình đã tan nát vì sự tham lam của một thành viên nào đó, để rồi từ đó kẻ tham lam kia như một con sâu đục khoét hết cả một cây gia đình vốn ấm êm hạnh phúc. Kẻ tham ấy vì tự bản chất tham lam kéo theo sự tham của một thành viên khác (vợ/chồng) đã bùng lên thành ngọn lửa không sao dập tắt được, thế là họ đòi chia nhà, chia của, nếu không thì họ la toáng lên và quậy phá thậm chí giết hại cha mẹ anh em ruột thịt của mình hòng chiếm lấy một chút gì đó cho riêng mình. Tôi tự hỏi, khi nhận được vinh thắng của lòng tham thì kẻ ấy có vui và bình an nổi không hay họ phải ngày đêm ăn không ngon ngủ không yên vì sợ hãi. Giả như họ đã tự huấn luyện mình trở thành kẻ mất cảm thức về tội lỗi, thì hẳn họ cũng sẽ gặp phải tình huống tương tự khi con cái họ lớn lên, chính chúng chứ không ai khác sẽ quay ra làm hại kẻ mà trước kia đã nhẫn tâm giết hại người thân của mình.
Cuộc sống tự bản chất là một hành trình để mỗi người phải lớn lên và thăng tiến cả về nhân cách và đạo đức, đó là một qui luật tốt lành đã được tiền định nhằm mưu ích cho toàn thể nhân loại này. Giống như ngọn lửa sẽ chẳng bao giờ chấp nhập quay đầu của mình xuống dưới thế nào thì chúng ta cũng vậy, không được cúi mình xuống để tôn thờ ngẫu tượng là những thứ bên ngoài như của cải, tiền tài, danh vọng, địa vị, và quyền lực. Vì khi ta chấp nhận cúi mình xuống tôn thờ ngẫu tượng là ta đã đồng thuận để cho mình trở thành nô lệ cho lòng tham không đáy và làm mồi ngon cho sự dữ nuốt chửng và sai khiến rồi. Cúi mình xuống trước những lợi lộc vật chất và những thứ bên ngoài là một hành vi tước bỏ căn tính tốt lành vốn có trong bản thân mỗi người, đồng thời cũng là lúc ta sẽ thực hiện hành vi tước bỏ nhân vị và phẩm giá của không chỉ bản thân nhưng là của những người xung quanh ta. Vì thế, mỗi người hãy luôn tỉnh thức và tự phản tỉnh bản thân mỗi ngày để đừng bao giờ cho phép cái ngã của mình nghiêng chiều về những sự dữ, thay vào đó là sự thăng tiến không ngừng về nhân cách và đạo đức làm người.
Joseph C. Pham